(1934- 29 Temmuz 2009)

Yazar Demirtaş Ceyhun, Adana’da doğdu. Adana Lisesi’nde okudu. 1959 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık bölümünü bitirdi. Adana Belediyesi’nde mimarlık yaptıktan sonra serbest mimar olarak çalıştı. İstanbul Mimarlar Odası genel sekreteri oldu. Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde danışmanlık yaptı. Yapı-Endüstri Merkezi (YEM) tarafından yayımlanan Yapı Dergisi’nin ilk yayın komitesinde yer alan Demirtaş Ceyhun, aynı zamanda 1973 yılında kurulan YEM Kitabevi’nin de ilk yöneticisiydi. Edebiyatçıların buluştuğu Perşembe Toplantıları’nı düzenlemeye başlayan Ceyhun, zamanın önemli edebiyatçılarını YEM Konferans Salonu’nda ağırlamıştı. 1977 yılında Politika Dergisi’nde genel yayın yönetmenliği yaptıktan sonra Edebiyat Cephesi adlı dergiyi çıkardı. 1977-1979 yılları arasında Türkiye Yazarlar Sendikası yönetim kurulunda görev aldı. Sendikanın 12 Eylül 1980 sonrası kapatılması sonucunda diğer yöneticilerle birlikte yargılandı. Vatan Gazetesi’nde köşe yazarlığı yaptı. Sis Çanı Yayınevi’ni kurdu ve yönetti.

Demirtaş Ceyhun’un ilk öyküsü Adana Dergisi’nde yayımlandı. İlk ürünlerinde modernist bir çizgi sergileyen yazar, insanın iç dünyasını ve toplum içindeki bunalımını ele aldı. Böyle kişisel sorunlar üzerine eserler veren Demirtaş Ceyhun’un konulara bakış açısı, cinsel ve ruhsal sorunlara getirdiği farklı yaklaşımlar dikkati çekse de yazarın günümüzde kitlelerce tanınması, daha sonra çağdaş içeriği ağır basan, toplumsal gerçeklerin kökenlerine yönelen inceleme eserleri ile olmuştur.

Demirtaş Ceyhun’u pek çok sanatçıdan ve edebiyatçıdan ayıran özellik, edebiyatı başından itibaren bilinçli olarak hem akıl ve mantıkla, hem de duygu, düşlem ve sezinlemeyle birlikte ele almasıdır.

Bir yandan öykü ve romanlarıyla, bir yandan da araştırma, inceleme ve denemeleriyle, yazınsal türlerde ortak bir imgelem yaratmış, edebiyatı toplum bilim ve siyaset bilimle, kültür bilimle ve kuramsal düşünceyle beslemiştir. Tarih çerçeveli araştırma ve incelemelerinde tarihi deneme tadında okutmayı başarmıştır.

Romanlarında Anadolu insanının acılarını, çaresizliğini, ezilmişliğini ve duyarlı yanlarını ortaya koyarak feodal yapı ile teknolojik gelişmenin çelişkilerini gözler önüne sermiştir.

Demirtaş Ceyhun, Mimarlar Odası İstanbul Şubesi başkan yardımcılığı görevi sırasında özel yüksekokulların devletleştirilmesi için mücadele etmiş ve Anayasa Mahkemesi’nin 1971 yılında aldığı kararla kırk dört özel yüksekokul devletleştirilmiştir.

1984 yılında Aziz Nesin ve Yalçın Küçük’ün de aralarında bulunduğu birçok aydınla birlikte Aydınlar Dilekçesi’ni hazırlamıştır. Haftalık Aydınlık’ta köşe yazarlığı da yapan Demirtaş Ceyhun, İşçi Partisi üyesi ve partinin 2007 yılında ilan edilen Milli Hükümet’inin kültür bakanı olmuştur.

Demirtaş Ceyhun, zatürre hastalığı dolayısıyla hayatını kaybederek İstanbul Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

İstanbul Sarıyer Belediye Başkanlığı, Demirtaş Ceyhun’un ailesi ve vatandaşların bağışlarıyla oluşan Demirtaş Ceyhun Halk Kütüphanesi’ni 2013 yılında hizmete açmıştır.

ÖYKÜ KİTAPLARI

Tanrıgillerden Biri (1961), Sansaryan Hanı (1967), Çamasan (1972), Apartman (Uzun öyküleri 1974), Babam ve Oğlum (1985), Eylül Hikâyeri (1987- yeniden yazılmış baskısı Ayı İzi adıyla 1997),  Belki Yarın Anlarlar (Seçme Öyküler 2004)

ROMANLARI:

Asya (1970), Yağmur Sıcağı (1976), Cadı Fırtınası (1982)

ÇOCUK KİTAPLARI:

Avşalı Çocuk (1978), Savaş ve Küçük Barış (1979),  Ada’nın Kuşu (1979), Horozlu Ayna (1989)

DENEME-İNCELEMELERİ

Haçlı Emperyalizm (1967), Yağma Edilen Türkiye (1968), Bir Yeni Dev (1977), Yüz Yaşındaki Delikanlı Bulgaristan (1978), Yirminci Yüzyıl ve Edebiyat (1979), Babıâli’nin Son Kırk Yılı (1984), Can Çekişen Kitap (1985),  Bütün Dünyadan Özür Diliyorum (1989),  Entellektüelden Entele (1989), Ah Şu Biz Karabıyıklı Türkler (1992), Türk Edebiyatındaki Anadolu (1996),    Osmanlılarda Aydın Kavramı (1997), Kod Adı: ”Ulu Hakan” 1 / Türk Aydınının Dramı: Medrese’den İmam Hatip’e (1998), Aydınlanma ve Laisizm (2000), Eksilmedi Bendeki Umutsuz Umut Çünkü Ben Edebiyatçıyım (2000), Soğuk Savaş” Yazıları (2001), Erikler Çiçek Açtı mı? (2004),  Edebiyatımı Geri İstiyorum (2005)

ANI KİTAPLARI

Çağımızın Nasrettin Hocası Aziz Nesin (1984), Yaşasın Aziz Nesin (1995), Asılacak adam Aziz Nesin  (1994) Yakılacak Adam Aziz Nesin (2006)

KİTAPLARINDAN ALINTILAR

(…) İnsan, Tanrı olduğunu iddia etti ama bırakın Tanrı olmayı kendisi bile olamadı.

(Apartman)

(…) Galiba insanoğlu bütün yaşamı boyunca hep yalnız. Kendi içinde yaşıyor.

(Yağmur Sıcağı)

(…) O çocuk gene burnunun dibine sokulmuş, belki bininci kez; -Ağbi diyor pısır pısır, sahi bana ne ceza verirler? İnan, bildiri filan dağıtmadım Polisler basıverdiler üniversite bahçesini, topladılar, getirdiler. Doğru, birileri bildiri dağıtmış ya, vallahi ben dağıtmadım. Ama anlatabilirsen anlat. İlle de sen Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nun erisin diye tutturdular. Bildiri dağıtırken yakalandın diyorlar. Biz iki arkadaş ders çalışıyorduk bahçede ağbi. Solcuyum evet ama polislerin geldiğini gördüğümüz halde kaçmayışımızdan belli değil mi suçsuzluğumuz? İlk günü falakaya yatırdılar ama gene de kabul etmedim tabii. İmzaladım hazırladıkları tutanağı. Lakin ikinci gün dayanamadım ağbi. Arkadaşım da dayanamamış, imzalamış. Gösterdiler. Acaba ne ceza verirler ağbi? Hıı? Kaç yıl hapis yatarım?

(Sansaryan Hanı)

(…) İşler ne zaman sarpa sarmış bir ülkede, mizaha düşman olmuşlardır hemen. Mizaha yasaklar getirerek de sarpa sardırdıkları işleri düzeltememişlerdir kesinlikle

 (Asılacak Adam Aziz Nesin/ Önsöz)

(…) İnsanlarda iki şeyden nefret ederim, biri cimrilik, biri acımasızlık.

( Çağımızın Nasrettin Hocası Aziz Nesin/Milliyet Yayınları)

(…) Bilesin… Yeryüzünde gerçek olan tek şey sevgidir. Mülkün de temeli sevgi… Adaletin de temeli sevgi… Gücün de temeli sevgi…

(Cadı Fırtınası)

Ceyda Sevgi Ünal

Kaynakça: biyografya.com

                   1000kitap.com

                   edebibilgiler.com

                   turkedebiyati.org

                   edebiyatvesanatakademisi.com