Alpay Kabacalı

(1 Eylül 1942 – 15 Nisan 2014)

Büyük boy, kalın ve oldukça ağır, kuşe kağıda basılmış kitabı masaya koyup, yıllar sonra tekrar sayfalarını çevirmeye başlıyoruz. ‘Türkiye’nin 150 Yıllık Toplumsal Tarihi’ başlığının altında ‘Kesitler’ ve ‘Osmanlı’nın Son Yetmişbeş Yılı’ yazıyor. Kapak siyah beyaz, üzerinde eski dönem kıyafetleri ile üç küçük kız resmi var. Son derece incelikle ve titizlikle hazırlandığı hemen belli olan, zarif resimlerle süslü, Osmanlı’nın son dönemlerini anlatan sayfaları okuyoruz. İki yüzüncü sayfayı biraz geçtikten sonra birden yazılar ters olmaya başlıyor. Kitabı kapatıp dikey olarak tam tersine çeviriyoruz ve tekrar bir kapakla karşılaşıyoruz. Bu sefer ‘Türkiye’nin 150 Yıllık Toplumsal Tarihi- Kesitler-Cumhuriyet’in Yetmişbeş Yılı’ başlıkları var. Kapaktaki iki küçük çocuk resmi artık renkli. Aynı şekilde özenle hazırlanmış sayfalarda cumhuriyeti keyifle izliyoruz. Cumhuriyet’in bitiminde sayfa rengi açık sarıya dönüyor ve iki dönem, çok isabetli seçilmiş izlenimlerle karşılaştırılıyor. Kitap Cumhuriyet’in 75. Yılı için bir bankanın prestij kitabı olarak hazırlanmış, müşterilere ücretsiz dağıtılmış, satışa sunulmamış. Mesajlarını çok zarif şekilde ileten kitabımızın hazırlayanı ise çok değerli araştırmacımız Alpay Kabacalı.

1998 Yılında Cumhuriyet Gazetesi’nin bir kitap ekinin kapağında yer almış Kabacalı. ‘Kendini saklayan bir yazar’ diye yazmışlar onun için. ‘Son derece çalışkan bir yazar Alpay Kabacalı. Bir karınca gibi durmaksızın ve çok titiz ve ciddi bir çalışma temposu içinde sessizce üretiyor’ diye devam etmiş yazı.

‘Çelebi bir insandır. Umudun ve aydınlanmanın koşucusudur. Toplumun bilincine ışık tutan, yönlendiren korkusuz bir aydındır’ diye yazmış Osman Şahin Kabacalı hakkında. Ve devam etmiş; ‘Kırk beş yıldan beri tanıdığım Kabacalı’nın sessiz, gösterişsiz tavrı beni hep etkilemiştir. Bir Yunus Emre olgunluğu, bir el değmemişlik duygusu… Dostoyevski’nin “En büyük güç alçakgönüllülüktür” sözü sanki Kabacalı için söylenmiştir. Yarım yüzyılı çoktan aşan araştırmacı yazarlığında kendi dışına taşmaz, kimseye kızmaz, yormaz, çelebi bir insandır. Aksine sessiz, güven veren bir çalışkanlık örneğidir. Devrimcidir. Yüreği aydınlanma rüzgârıyla doludur. Gönül insanıdır.’

Neler üretmemişki Kabacalı. Basın tarihinin dikkat çekici yönlerinden yakın tarihin önemli olaylarına, edebiyatçıların yaşamlarından şiir seçkilerine, ağıtlar üzerine en kapsamlı derlemeye kadar pek çok konuda kaynaklık edebilecek araştırma ve eserlere imza atmış. Aşağıda dökümünü verdiğimiz yapıtları nasıl bir çalışma tutkusu olduğunu gözler önüne seriyor.

1977 Yılında Sağcı Basın Ne Dedi (1980), Türkiye’de Yazarın Kazancı (1981), Çeşitli Yönleriyle Neyzen Tevfik (1987), Türkçenin Sesi Fazıl Hüsnü Dağlarca (1987), Sekseninci Yaşında Nadir Nadi (1988), Şair Eşref (1988), Fıkralar Seçkisi (1988), Türk Kitap Tarihi (1989), Bir İhtilalcinin Serüvenleri (1988), Türkiye’de Basın Sansürü (1990), Arap Çöllerinde Türkler (1990), Aşk Şiirleri Antolojisi (1991), Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca (1991), Tarihimizde Kürtler ve Ayaklanmaları (1991), Türkiye’de Gençlik Hareketleri (1992), Türkiye’de Siyasal Cinayetler (1993), Türk Basınında Demokrasi (1994), Bir İhtilâlcinin Serüvenleri (1995), Gözyaşından Gülmeceye: Aziz Nesin (1995), Kültürümüzden İnsan Adaları (1995), Yakın Tarihimizde Büyük Dönemeçler (1995), Bedrettin Tuncel’e Mektuplar (Yayına hazırlama, 1995), Aydınlanma Bilgesi: İlhan Selçuk (1996), Çok Katmanlı Duyarlıklar Yazarı Peride Celal (1996), Gül Yaprağını Döktü Bugün-Ağıtlar (1997), Türk Gezginlerin Gözüyle Yedi Deniz Beş Bucak (Antoloji, 1998), Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Matbaa ve Basın Sanayii (1999), Ali Fuat Erdan-Suriye Hatıraları (2003), A’dan Z’ye Yaşar Kemal (2003), Tanzimat’tan 12 Mart’a-Türkiye’de Siyasal Cinayetler (2004), Yedi Deniz Beş Bucak – Gezi Edebiyatı Seçkisi (2004),  Nesnel Tarihin Prizmasından Abdülhamit (2005), Çizginin Evrensel Boyutu- Semih Balcıoğlu (2008), Kanuni Sultan Süleyman (2009), Adalet Ağaoğlu; ‘An’ların Uzun Soluklu Yazarı (2010),  II.Mahmud Osmanlı Yenileşmesinde Bir Çığır Açıcı (2012).

Alpay Kabacalı 1 Eylül 1942’de Antalya’da doğdu. Antalya Lisesi’nden ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. İlk yazısı 1959’da Varlık Dergisinde yayınlandı. Gazetecilik ve yayınevlerinde redaktörlük yaptı. 1966-1968 yıllarında Gerçek Postası adlı bir siyaset- edebiyat dergisi çıkardı. 1968-1969’da Ant Dergisi yazı işleri müdürlüğü yaptı. Bu dergide çıkan bir yazısı yüzünden 12 Mart döneminde on bir ay hapis yattı. 1975-1980 arasında Yeni Ortam ve Cumhuriyet gazetelerine yazılar yazdı, Milliyet Sanat, Sanat Olayı ve Yeni Gündem dergilerinde yazı işleri müdürlüğü yaptı. 12 Eylül döneminde Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS) davasında yargılandı ve beraat etti. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi ile Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi’nin yayın kurullarında bulundu. Türkiye Yazarlar Sendikası, PEN Yazarlar Derneğinde görev aldı. 1999’dan vefatına kadar Bilim ve Edebiyat Eserleri Meslek Birliği’nin (BESAM) başkanlığını yürüttü. 14 Nisan 1914’te İstanbul’da vefat etti, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.

Vefatından sonra Alpay Kabacalı için bir saygı kitabı yayınlandı: ‘Alpay Kabacalı Kitabı’ (Tekin Yayınevi, Temmuz 2014). Kitap Arife Kalender ve Sabri Kuşkonmaz tarafından hazırlandı. Biyografi, anı, şükran yazıları, fotoğraflar içeren kitap gösterişten kaçınan bir kahramanın hakkını teslim etmek yönünden ayrı bir önem taşıdı.

Değerli araştırmacı ve yazarımız Kabacalı’yı doğum gününde sevgi, saygı ve şükranla anıyoruz.

Asil Şenol Topçu

Kaynakça:

–gercekedebiyat.com

-birgun.net

–vikipedia.org