ITALIANO CALVINO ( 13 Ekim 1923 – 1985 )


1 Temmuz 2019’da Neyya Edebiyat Grubu’nda Güney Gotiği tarzında yazılmış bir yol hikâyesi olan O’Connor’ın “İyi İnsan Bulmak Zor” öyküsünün ardından ertesi hafta 7 Temmuz’da post-modern bir yol hikayesini inceledik; Calvino’nun “Gece Sürücüsü”.

İki öykü de yol, yolculuk, yolda karşılaşılanlar ve yolda kişilerin değişimi hakkında yazılmış olsa da tarzları birbirlerinden çok farklı. Modernist bir yol hikayesinden post modern bir yol hikâyesine geçtik. Calvino sürekli yeni anlatım tarzları deneyen, dilin ve anlatının sınırlarını zorlayan bir edebiyatçı. Özellikle 1960 yılından sonra yazdıkları okurla yazar arasında bir oyun olarak da değerlendiriliyor. Yazar 1960’larda Georges Perec, Raymond Queneau gibi edebiyatçıların oluşturduğu, Paris merkezli, matematiksel kuralları edebiyata uygulayarak dilin limitlerini aşmaya çalışan OULİPO grubunun üyesi ve 1967’de yazılan Gece Sürücüsü bu matematiksel dilin bir örneğidir.


15 Ekim 1923’te Küba’da doğan ve yaşamını İtalya’da sürdüren İtalo Calvino, 19 Eylül 1985’de 62 yaşında beyin kanamasından hayatını kaybetmiştir. Eserlerinde değişik anlatı denemeleri yapan Calvino oyun oynamayı sever, bilim kurguyu daha deneysel formlarla birleştirir. Kendiyle, bilinciyle uğraşan, anlatıcının güvenilmez olduğu metinlerdir. Belirsiz bir protagonistle okuru karşı karşıya bırakır.


“Gece Sürücüsü “ öyküsü yolda bir arabanın içinde geçiyor. A şehrinde yaşayan kız arkadaşı Y ile telefonda tartışan X, kız arkadaşının yaşadığı B kentine doğru gece yağmurda araba sürmektedir. Y’nin eski erkek arkadaşı Z’ye telefon ettiğinden şüphelenmekte ve Z’nin de yolda olup olmadığını merak etmektedir. Z’den önce B şehrine ulaşmak ana hedefidir. Yol, ışıklar, gelen arabalar, yol çizgileri yolculuk ilerledikçe kaybolmaya başlar, Y’de yola çıkmış A’ya gidiyor olabilir mi? Geri mi dönmelidir, yola devam mı etmelidir? B’ye vardığında belki Y evde olmayacaktır. Aslında bu durumu arzu da etmektedir. Şüphe, arayış, sevgi, rekabet, değişim duyguları öyküde sürekli iç içedir. Tamamen X’in bilinç akışıdır okuduğumuz.

Gerginlik öykünün sürükleyici gücü ve bu gerginlik bilinmezlikten kaynaklanıyor. Italo Calvino varmanın gereksiz olduğu araba yolculuklarının olduğu bir zamanın hayalini kurar. Bir sevgilin var. Ona doğru yola çıkıyorsun. Sevgilin sana doğru geliyor. Asla bir araya gelemeyeceksiniz ancak bu artık yolculuğun amacı değil.


Hikâyenin merkezinde bir tür şüphe var: Aşk önemlidir, ama aşkın varlığı önemli mi? Sevginin yokluğu ya da sevgiyi sonsuz arayış ve sevgi özlemi daha tatmin edici olabilir.


Bu değerli yazarın öyküsünü bize tanıttığı için Nebahat Alptekin’ e çok teşekkür ederiz.

Işın Güner Tuzcular

IGT N.İ.