BİR KÜLTÜR KÖPRÜSÜ

23 Aralık 1923’te Galata’da doğan Abacı, Zoğrafyan Rum Lisesinden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne devam etti. Felsefe Bölümü ile birlikte İstanbul Konservatuvarı Viyola Bölümü’nü bitirdi.

İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası’nın ardından Devlet Opera ve Balesi’nde viyola çaldı ve viyola grubunun şefliğini üstlendi.

Otuz beş yıl süren müzisyenliğinin yanı sıra, ömrünün önemli bir kısmında yayıncılık ve çevirmenlik yapan Abacı; 1954’te yayınlamaya başladığı Pirsos adlı Rumca edebiyat dergisinde Türk edebiyatına geniş yer verdi, yüz seksen dolayında öykü ve şiir çevirip yayınladı. Derginin her sayısı bin adet basıldı. Panayot Abacı’nın bu alandaki çabaları, katkıları İstanbul Rumlarının Yunanistan’a göç etmeleri ardından okurlarını yitirdi ve dergi 93. sayıda kapandı. En yakın arkadaşlarının Yunanistan’a göç  etmesi Panayot Abacı’yı çok üzse de, İstanbul aşığı olan yazarımız  “İstanbul’dan beş altı günden fazla ayrı kalamadığını”  sık sık dile getirirdi, bu güzel şehri asla terk etmedi.

Pirsos kapanmış olsa da Atina basını ve radyosu Sait Faik, Oktay Rıfat gibi daha birçok şairler için düzenlenen özel sayılardan yaralanarak, Türk yazarlarını ve yapıtlarını tanıtan programlar yayınladılar. Yunanistan’da en çok okunan Nazım Hikmet ve Aziz Nesin’inin çoğu eseri Panayot Abacı tarafından çevrilmiştir. Kitapevi bütün eserlerinin çevrilmesini istese de o yılda iki kitap sözü verdi.  Bu senelerde, Yaşar Kemal’in  Deniz Küstü ve Yılanı Öldürseler’i çevirdi. 

Yunanistan’da Panayot Abacı çevirisiyle yayınlanan öteki yazarlarımız Sebahattin Ali (İçimizdeki Şeytan), Demirtaş Ceyhun (Cadı Fırtınası), Erdal Öz (Yaralısın)  gibi daha da  birçok yazarlarımızın eseri onun çevirisi ile Atina’da yayınlanmıştır..

Tiyatro eserlerini de çeviren Panayot Abacı; Yıldırım Keskin’in “Aklı Başında Bir Adam” eseriyle Koronet festivalinde çeviri ödülü almıştı. Orhan Asena’nın “Ölü Kentin Nabzı”, Aziz Nesin’inin “Hadi Öldürsene Canikom”, Haldun Taner’in “Fazilet Eczanesi” gibi oyunlar Panayot Abacı’nın çevirisi ile Atina Tiyatrolarında sahnelenmiştir.

Abacı; Türkçeden Yunancaya yaptığı çevirilerin yanı sıra Yunancadan Türkçeye yaptığı çevirilerle de kendinden söz ettirir. Nikiforos Vrettakos, Dido Sotiriu, Yakovos Kambanellis, Dimitri Psathas, Grigorios Ksenopulu ve Andronis Samakaris gibi yazarların eserlerini Türkçeye kazandırdı.

Müzik, Panayot Abacı ‘nın yaşamında önemli yer tutar. Beş altı yaşlarından beri keman çalmaya başlayan Abacı, 1963’de Pirsos’u kapatınca “Orkestra” dergisini çıkardı. Türkiye’nin en uzun soluklu aylık klasik müzik dergisinin elliüç yıl süregelen yayını onun ölümüyle son buldu

Panayot, Pirsos’u çıkardığı sırada dergide çeviriler yapan Sultana ile tanıştı. Sultana’nın Türkçeye ve Yunancaya hâkimiyeti ve entelektüel birikimine hayran oldu. Arkadaşlıkları uzun süreli birlikteliğe dönüştü. Aynı idealleri paylaşan karı koca, sırt sırta verip durmaksızın çeviriler yaparak, toplantılar, konserler ve kitap fuarları düzenleyerek Türkiye ile Yunanistan arasında kültür köprüsü kurdular.

Panayıt Abacı, duruşundan asla taviz vermeyen, eleştirisel, çok donanımlı kültür adamıydı ve komünist hareketi desteklemekten asla çekinmedi.

İstanbul kültürü ile donanımlı,”İstanbul Beyefendisi” olarak tanınan Panayot Abacı, 27 Temmuz 2015 yılında çok sevdiği İstanbul’una veda ederek aramızdan ayrıldı..

Onu saygıyla selamlıyoruz.

Özel Atay