(13 Mart 1915 – 28 Kasım 2002)

5 Temmuz 1915’te Çanakkale’de doğdu. Köklü bir Osmanlı ailesinden gelen babası İbrahim Cevdet o dönemde askerdi, oğlu Muzaffer Melih dünyaya gelince eşi ve çocuklarını İstanbul’a gönderdi. Annesi Hatice Nadide’yi şöyle anlatır: “Annem Malatyalı Kürt bir aileden gelme. Babası İstanbul’da öğretmen olduğundan burada oturuyorlar. Babamı, ailesi evlendirmek istediğinde, rahat etsin diye, yoksul bir kız arayıp annemi bulmuşlar… Annem olmasaydı biz üç kardeş ölürdük. Sağlam çıkan annem oldu. Şımarık paşazadeye katlandı. O yoksullukta bizi o büyüttü. Annem, bedence ve ruhça çok sağlam bir kadındı. Otoriterdi. Bu haliyle babamın gelgeçliğini ve sorumsuzluğunu dengeledi, ailemizin temel direği oldu.” *

İlkokulu bitirip, ortaokulu Kadıköy’de okurken 1930 senesinde, babasının işi nedeniyle Ankara’ya taşındılar. Eğitimini Ankara Lisesi’nde tamamladı. Orhan Veli ve Oktay Rifat’la bu okulda tanıştı. Liseyi bitirince önce Ankara Hukuk Üniversitesine daha sonra da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesine başladı ama eğitimini tamamlamadan bıraktı.

Devlet Demir Yollarında ve Milli Eğitim Bakanlığında çeşitli görevlerde çalıştı. 1946’da Ankara Genel Kitaplık Memurluğuna atandı. 1951’de bu görevinden istifa etti ve İstanbul’a döndü.  Akşam gazetesinde, Doğan Kardeş Yayınlarının kitap bölümünde ve Tercüman gazetesinde çalıştı. Bu dönemde Yaşar Tellidede takma adıyla köşe yazıları yazdı ve Murat Tek takma adıyla da tefrika romanlar yayınladı.

Büyük Gazete, Yeni Tanin, İkdam, Vakit, Yeni Memleket, Vatan, Yeni İstanbul, Ulus, Dünya gibi pek çok gazetede köşe yazılarına devam etti. İstanbul Belediyesi Konservatuar Müdürlüğü’ndeki Tiyatro, Avrupa Edebiyatı, Diksiyon ve Fonetik öğretmenliği yaparken 1961’den itibaren de Nadir Nadi’nin önerisiyle Cumhuriyet gazetesinde köşe yazıları yazdı ve romanları tefrika edildi.

Türk Edebiyatçılar Birliği Başkanlığı da (1963) yapan Anday, 1964-1969’da TRT Yönetim Kurulu Üyesi ve 1979-1980’de ise UNESCO Genel Merkezi’nde Eğitim Müşaviri olarak çalıştı. Melih Cevdet Anday, solunum ve böbrek yetmezliği şikayetleri ile yattığı Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Koşuyolu Hastanesi’nde, 28 Kasım 2002’de hayata gözlerini kapadı ve Büyükada Mezarlığına defnedildi.

Edebiyat tarihimizde Garip şiir akımının üç isminden biri olarak bilinen Anday, genç yaşlarda başladığı yazma sevdasını hep sürdürdü. Varlık, Servet-i Fünun Uyanış, S.E.S. (Sanat-Edebiyat-Sosyoloji), İnsan, Gün, Yurt ve Dünya, Akşam, Ulus, Meydan, Hür Türkiye, Yeni Adam, Kaynak, Yaprak, Yelken, Yeditepe, Yeni Ufuklar, Dost, Yeni Dergi, Dönem, Soyut, Papirüs, Türk Dili, Milliyet Sanat, Gösteri, Sanat Olayı, Çağdaş Eleştiri, Adam Sanat, Gergedan, Argos, Defter, Ludingirra, Yaşasın Edebiyat gibi dergi ve gazetelerde şiirleri; Yağmur ve Toprak, Mavi, Eylem, Yeni Edebiyat, Doğu ve Batı, Yön, Oluş, Büyük Gazete, Vatan, İkdam, Yeni Memleket, Türk Sesi… vb. süreli yayınlarda da düz yazıları yayımlandı. Garip akımından kopuşundan sonra 1960’tan sonra yazdığı şiirlerinde daha farklı bir tarz benimsedi.

İlk şiiri 1933’te, son şiiri 1997 yılında yayımlanan Anday şiir, roman, deneme, öykü ve tiyatro türlerinde de eser veren çok yönlü bir sanatçıydı, yazardı. Kimi zaman tek başına kimi zaman da eşi ya da arkadaşlarıyla ortak çeviriler yaptı. Kitaplaşan çevirileri dışında, şiir çevirileri ve süreli yayınlar için de çok sayıda çeviri yaptı.

Anday, eserlerinde kendi adı haricinde şu takma adları da kullandı: Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu.

Önemli bir tür olan deneme alanında da çok çeşitli konularda ve başarılı örnekler verdi. Tiyatro ve roman türünde de eserler veren Melih Cevdet’in bu çalışmaları ise şiirleri kadar dikkat çekmedi, bilinmedi.

Eserlerinden bazıları;

Şiir

· Garip (1941, Orhan Veli ve Oktay Rifat’la birlikte)

· Rahatı Kaçan Ağaç (Ölmez Eserler, 1946)

· Telgrafhane (Yeditepe, 1952)

· Yan yana (Yeditepe, 1956)

· Kolları Bağlı Odysseus (Yeditepe, 1962)

· Göçebe Denizin Üstünde (Cem, 1970)

· Teknenin Ölümü (Sander, 1975)

· Sözcükler (İş Bankası, 1978, toplu şiirler)

· Ölümsüzlük Ardında Gılgamış (Ada, 1981)

· Tanıdık Dünya (Adam, 1984)

· Güneşte (Adam, 1989)

· Yağmurun Altında (Adam, 1995)

· Sözcükler (Everest Yayınları, 2007, Bütün Şiirleri)

Roman

  • Zifaftan Önce (1957- Murat Tek adıyla)
  • Yağmurlu Sokak (1959- Murat Tek adıyla)
  • Dullar Çıkmazı (1962- Murat Tek adıyla)
  • Bir Gecede Üç Erkek (Murat Tek adıyla)
  • Aylaklar (Remzi, 1965)
  • Gizli Emir (Bilgi, 1970)
  • İsa’nın Güncesi (Hürriyet, 1974)
  • Raziye (Altın, 1975)
  • Meryem Gibi (Simavi, 1991)
  • Birbirimizi Anlayamayız (Simavi, 1992)

Roman Çevirisi

Tiyatro Oyunu

Ödülleri

  • 1970 TRT Roman Armağanı (Gizli Emir ile)
  • 1973 TDK Çeviri Ödülü (Buz Sarayı ile)
  • 1976 Yeditepe Şiir Armağanı (Teknenin Ölümü ile)
  • 1978 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Sözcükler ile)
  • 1981 İş Bankası Büyük Ödülü (Ölümsüzlük Ardında Gılgamış ile)
  • 1984 Enka Sanat Ödülleri (Mansiyon – Ölümsüzler ile)
  • 1991 TÜYAP Onur Ödülü
  • 2000 Aydın Doğan Vakfı Şiir Ödülü

Bahar Gören