(DOĞUMU: 19 Nisan 1929 Lefkoşe, KIBRIS- ÖLÜMÜ: 7 Aralık 2007  ANKARA)

Tam adı Hikmet Erhan Bener’dir. Vüs’at O. Bener’in kardeşidir. Yazar Cemil Sena amcası, yazar Yiğit Bener ise oğludur. Babasının öğretmenliği nedeniyle ilk, orta ve lise öğrenimini Anadolu’nun çeşitli kentlerinde tamamlamıştır. Kayseri Lisesi’ni bitirdikten sonra 1950 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Şubesi’nden ve ardından 1956 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur. 1957’de gazeteci- yazar Fikret Otyam’ın kız kardeşiyle evlenmiştir. 1958’de staj için gittiği Brüksel’de bir yıl kalmış, dönünce Hazine Genel Müdür Yardımcılığı görevine atanmıştır. Maliye Bakanlığı’nın bünyesinde, Maliye Müfettiş Muavinliği ve Hesap Uzmanlığı yapmıştır. 1963 yılında Paris elçiliğine Maliye Müşaviri olarak tayin edilmiştir. Uluslararası Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nda (OECD) bir yıl maliye müşavirliği yapan Bener, Türkiye’ye dönüşünde Maliye Bakanlığı Hazine Genel Sekreterliği’nde kambiyodan sorumlu genel müdürlük görevine getirilmiştir. OECD’de Türk heyetinin ikinci başkanlığı görevini yürüten Bener, 1973 yılı sonuna kadar bu görevine devam etmiştir. Dönüşünde Emekli Sandığı Genel Müdürü olmuştur. Görevleri nedeniyle ABD’den Hindistan’a, Danimarka’dan İsrail’e kadar pek çok ülkede bulunan yazar, 1975 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrılmıştır. 1993 yılına kadar bir süre avukatlık yapmış, daha sonra tümüyle edebiyata yönelmiştir. Edebiyatçılar Derneği, Türkiye Yazarlar Sendikası, Dil Derneği üyesidir.

Erhan Bener, edebiyata şiirle başlamış, daha sonra roman ve öyküler kaleme almıştır. İlk şiiri 1945 yılında Yedigün dergisinde yayımlanmıştır. Öykü ve yazılarını Erciyes, Seçilmiş Hikâyeler, Dost, Varlık, Türk Dili, Özgür İnsan, Yazko Edebiyat, Somut, Sanat Olayı, Gösteri, Milliyet Sanat, Adam Sanat, Adam Öykü, Düşler Öyküler ve Biçem dergileri ile Vatan, Ulus, Akşam, Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde yayımlamıştır.

Bireylerin iç dünyasına yönelen yapıtlar üretmiştir

Erhan Bener yapıtlarında varoluşçu bir anlayışla bireyin iç dünyasına yönelerek insanın durumunu, nesnelerle olan ilişkisini ve kendisiyle hesaplaşmasını ele almıştır. Yazar yapıtlarında psikolojik değerleri ön planda tutarak, sevimli, kıvrak ve samimi bir anlatım kurma çabasında olduğunu belirtmiştir. Küçük burjuvazinin sıkıntılarını, umutsuzluklarını, cinsel bunalımlarını ve yalnızlıklarını anlatırken, belirli bir tarihsel dönemin gerçekliğine de yer vermiştir.

Yazdıkları üzerine yapılan yorumlar

Fethi Naci, yazarın en iyi romanlarından biri olan Yalnızlar’daki “ustalıklı psikolojik saptamalara” dikkat çekerek şu yorumu yapmıştır: “Bireyi anlatmayı başlıca amaç belleyince romanı psikolojik gerçekliği olan insanlar dolduruyor; her biri kendi özel yaşamlarıyla, sorunlarıyla, dünyaya ve insanlara bakış açılarıyla yaşayan insanlar.” 

Nurullah Ataç, Yalnızlar romanından sonra Erhan Bener’in roman çizgisinde önemli bir yeri olan “Baharla Gelen’in modern anlatım tekniklerini başarıyla kullandığını, Oyuncu adlı romanıyla da “meta fiksiyona (üst-kurmaca) edebiyatımızda klasik bir örnek kazandırdığını” belirtmiştir.

M. Sadık Aslankara, Erhan Bener öykülerine ilişkin şu yorumu yapar: “Son olarak Bener öykülerinde, insanı içtenlikle kuşatan o iyimser dünya görüşüne de değineyim bir iki satırla. Bana kalırsa Erhan Bener, klasik öykü ustalarımızdan günümüze gelen ‘insanı bütünleyici yazın anlayışı’nın tam bir ardılı. Onu okurken, bu anlamda insanal değerler kuşatıyor bireyi hep! Bu ‘değerler evreni’nde, yumuşacık bir çağıltı Erhan Bener’in öyküleri… İster ‘yaralı aşk’ deyin, ister ‘aşk yarası’, kendinizi bulacaksınız bu öykülerde. Yaşınız ister on yedi olsun, isterse yetmiş yedi, takın öyleyse yüreğinize bir yelken, denizlere çıkın! Göreceksiniz Erhan Bener ve Yaralı Aşklar, pusulanız olacak!”

Feridun Andaç’ın Bener’e ilişkin şu sözleri de dikkate değerdir:“Erhan Bener, modern yazın geleneğimizin yapı taşlarından biridir. Romanlarında dile getirdiği bireyin ve onu sarmalayan toplumsal ortamın gerçeğine bakışı, kurduğu roman dünyası ile toplumun değişen/dönüşen yüzünü yansıtmadaki özgünlüğü onun romancı kimliğinin en ayırıcı özelliğidir.”

Yapıtları üzerine birçok akademik çalışma yapılmıştır

Erhan Bener’in romanları ve romancılığı üzerine Ankara ve Hacettepe Üniversitelerinde birçok akademik çalışma yapılmış ve tezler hazırlanmıştır. Hızır Doktor ve Bürokratlar adlı oyunları sahnelenmiştir. Ölü Bir Deniz adlı romanını 1989 yılında Atıf Yılmaz, Böcek adlı romanını ise 1994 yılında Ümit Elçi sinemaya aktarmıştır. Televizyon dizisi olarak çekilen Yalnızlar ve Aşk-ı Muhabbet, Sevda’nın senaryoları ile çeşitli radyo oyunları da yazmıştır.

Erhan Bener, 1961 yılında Kedi ve Ölüm (Ara Kapı) adlı romanıyla Türk- Fransız Kültür Cemiyeti Ödülünü almıştır. 1979’da Hızır Doktor adlı oyunuyla Muhsin Ertuğrul Ödülünü, Aşk-ı Muhabbet, Sevda ile 1992 Yunus Nadi Öykü Ödülünü, Alabalık öyküsüyle de 1993 Haldun Taner Öykü Ödülünü almıştır. Ayrıca Hınzır Kız adlı romanıyla 1996 Yunus Nadi Roman Ödülünü, Günbatımı Öyküleri’yle de 1996 Dil Derneği Ömer Asım Aksoy Ödülünü kazanmıştır. Bener’in; Böcek, Sisli Yaz, Ölü Bir Deniz, Yalnızlar adlı romanları sinemaya aktarılmıştır. Böcek adlı romanından çekilen film 1997 yılında Altın Portakal Ödülünü almıştır.

Gazi Üniversitesi Hastanesi’nde bir süre tedavi gören Bener, 7 Aralık 2007’de hayatını kaybetmiştir. Cenaze töreninde Bener’in tabutunun üzerine Yalnızlar adlı romanının kapak afişi örtülmüştür. Yazarın oğlu Yiğit Bener, örtünün, yazarın tabutunun üzerine “yeşil örtü örtülmesini istemediği için konulduğunu” belirterek, “yazarların kitaplarıyla doğduğu için kitaplarıyla gömülmesinin uygun olacağını” ifade etmiştir.

Karşıyaka Mezarlığı’nda son yolculuğuna uğurlanan Bener’in cenaze törenine eşi Neşe Can, oğlu Yiğit Bener, kızı Yaprak Bener, yazar-şair Mustafa Şerif Onaran, yazar Cemil Kavukçu ile Ayşe Sarısayın, Ezginin Günlüğü grubundan Hüsnü Arkan, Bener’in hayat hikâyesini yazdığı ressam Cemil Eren, ressam Turan Erol ile yazarlar Emin Özdemir, Birsen Ferahlı, Ahmet Özer ve Remzi İnanç katılmıştır. 

ESERLERİ:

ROMAN:

Acemiler (1952), Yalnızlar (1954), Gordium (1956), Loş Ayna (1960), Ara Kapı (1962, Kedi ve Ölüm adıyla, 1965), Baharla Gelen (1969), Elif‘in Öyküsü (1980), Oyuncu (1981), Ünlü Gezgin Macellos da Vinci‘nin Akıl Almaz Serüvenleri (1981), Böcek (1982), Ölü Bir Deniz (1983), Sisli Yaz (1984), Ortadirekler (1987), Tekilleşme (1990), Bir Büyük Bürokratın Romanı (1991), Anafor (1993), Hınzır Kız (1995), Köleler ve Tutkular (1999), Işığın Gölgesi (2000), İlişkiler (2002).

ÖYKÜ:

Aşk-ı Muhabbet, Sevda (1992), Gece Gelen Ölüm (1994), Günbatımı Öyküleri (1995), Denizaşırı Öyküler (1996), Yaralı Aşklar (1998), Aşk Nereye Kadar (2003), Bir Demet Mimoza (Seçme Öyküler, 2003), Dönüşler (2004).

OYUN:

Çıldırtan Yağmur (1980), Bürokratlar (1981), Hızır Doktor (1981), Şahmeran (oyunlaştırılmış halk masalı 1984, çocuk romanı olarak 1991).

ŞİİR:

Sesler (1948).

ANI:

Bürokratlar (3 cilt, 1978-79, oyun olarak 1981), Arabalarım (2003).

ÇOCUK KİTAPLARI:

Şahmeran Öyküsü (1991), Burcu Öğretmenin Öyküleri (1993)

HAKKINDA YAZILANLAR:

Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler V (1968), Doğan Hızlan / Erhan Bener ile Söyleşi (Cumhuriyet, 17.9.1981), Selçuk Eke / Bir Yazar Kendini Anlatıyor: Erhan Bener ile Söyleşi (Gündoğan Edebiyat, Kış 1992), M. Sadık Aslankara / Erhan Bener’den Yeni Öyküler Toplamı (Cumhuriyet Kitap, 6.8.1998), Feridun Andaç / Superonline (1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Zeynep Aliye / Sanat ve Yapıtıyla Erhan Bener (Cumhuriyet Kitap, 18.2.1999), Pınar Göksan Aker / Erhan Bener’le “Köleler ve Tutkular” Üzerine – Modern Çağın Köleleri (Cumhuriyet Kitap, 23.3.2000), Feridun Andaç / Edebiyatımızın Yol Haritası (2000), Unutulmuş Bir Roman (Cumhuriyet Kitap, 29.6.2000), Unutulmuş Bir Roman 2 (Cumhuriyet Kitap, 6.7.2000), TBE Ansiklopedisi (c.1, 2001), Erhan Bener  Işığın Gölgesi’nde Resim Sanatına Bakıyor – Işığın Peşindeki Gölge (Cumhuriyet Kitap, 15.3.2001), Aslı Örnek / İlişkiler (Radikal Kitap, 22.10.2002), İlişkiler / Erhan Bener (Cumhuriyet Kitap, 31.10.2002), A. Ömer Türkeş / Yarım Asırlık Pm 2004), Betül Özçelebi / Sıradışı Bir Kadın Üzerine (Varlık, Ekim 2004). Yarım Asırlık Parlak Bir Edebiyat Yaşamı (Radikal Kitap, 4.11.2002), Yasemin Tunç / Söyleşi (Varlık, Ekim 2004), Betül Özçelebi / Sıradışı Bir Kadın Üzerine (Varlık, Ekim 2004).

KAYNAKLAR:

1) Erhan Bener Kimdir? Hayatı ve Eserleri- turkedebiyatcilar.net

2) Erhan Bener- biyografya.com

HAKAN KİZİR