Latin Amerika edebiyatı ilk kez 1850’lerden sonra kıtasal bir hareket haline gelmesine karşın her yazarın kendi ulusunun kültürel kimliğini koruduğunu söyleyebiliriz. Birinci Dünya Savaşı gibi Batı’nın karşılaştığı krizlerin yanında kendi bağımsızlık mücadeleleri ve İspanya İç Savaşı’ndan etkilendi. Latin Amerika edebiyatının savunucuları, Paris’teki İspanyol etkisinden uzak durma eğilimindeydi. Ancak İspanya dilsel, yasal ve dini açıdan Latin Amerika kültürünün kalbiydi.
1960’lardan sonra Latin Amerika edebiyatı daha önce hiç olmadığı kadar tanındı, bu Latin Amerika patlaması (boom) olarak adlandırıldı.
Yirminci yüzyıla girerken Latin Amerika romanında modernizm hâlâ egemendi- roman de la tierra kırsalda varlığını sürdüren kültürel kimlikleri bulmaya çalıştı, ancak Meksika Devrimini anlatan romanlar on dokuzuncu yüzyıl gerçekçiliğinin etkisiyle kenarda köşede kaldı. 1960’lardaki Latin Amerika patlaması, modern teknikleri birleştirdi. Küba Devrimi yeni kültürel kurumlarıyla bir ışık vaad etmesine rağmen etkisi uzun sürmedi. Mundo Nuevo dergisi, yeni romanın tanıtılmasında etkili oldu.
Türkiye’de çevirileri yapılıp romanları yayımlanan patlama yazarları, Julio Cortázar, Gabriel Garcia Márquez, Carlos Fuentes, Jorge Luis Borges ve Mario Vargas Llosa geniş okur kitlesine ulaştı ve Latin Amerika edebiyatı “büyülü gerçekçilik” denilen türle anılır hale geldi.
Kübalı yazar Alejo Carpentier (“Bu Dünyanın Krallığı”, 1949) adlı romanına yazdığı önsözde lo real maravilloso (“harika gerçekçilik”) tanımını kullanır. Romanda Haiti’nin yerli halkıyla Fransız sömürgeciler etrafındaki dram aktarılır. Eser, Gabriela Garcia Marquez’in “Yüzyıllık Yalnızlık” adlı eseriyle benzerlikler taşır. İki yazarın da eserlerinde bilinen toplumsal gerçekçi romanın dışına çıktıklarını söylemek yanlış olmaz.
Büyülü gerçekçilik, gerçekçiliğin bir uzantısı olarak görülür, mevcut politik ve kültürel yapılanmanın karşısındadır. Alejo Carpentier’e göre olağanüstünün büyülüden farkı, “olağanüstünün inancı gerektirmesidir.” Büyülü gerçekçilik, gerçekçiliğin düşsel atmosfere taşınmış ögelerini kullanır.
Büyülü gerçekçilik; gerçekçilik, gerçeküstücülük ve fantastikle bağlantılandırılır, ancak ne gerçekçi ne fantastik ne psikolojik ne de gerçeküstücü edebiyatla özdeştir.
Latin Amerika Edebiyatı dosyası kapsamında aşağıdaki yazılar sırasıyla yayımlanacak.
Elqui Vadisi’nden Kopan Çığlık: Gabriela Mistral GülayşenErayda
Jorge Luis Borges ya da Benim Don Quijote’m Aysel Karaca
Cortazar’ın Kâbusu Ele Geçirilen Ev Berrin Vargel
Marquez ve Büyük Beyaz Transatlantik Işık Demirtaş
El Boom’un Mutsuz Yazarı LLosa Sevgi Tartıcı
Alejo Carpentier ile Tohuma Yolculuk Ayşegül Ayman