BAŞINI EĞMEYEN KADIN SUAT DERVİŞ ( Hatice Saadet Baraner) 1903- 23 Temmuz 1972

 “Beni hayal değil, hayat alakadar ediyor. Çünkü hayat ve hakikat en güzel rüyadan, en parlak hayalden çok daha zengin, çok daha cazip”/1936

EDEBİYAT’A ATILAN ADIM

Suat Derviş’e yazarlık yolunu çocukluk arkadaşı Nâzım Hikmet açmıştır; Derviş’in genç yaşta yazdığı “Hezeyan” adlı mensur şiirini kendisinden habersiz Alemdar gazetesine gönderen Nâzım Hikmet, bu şiirin yayımlanmasını sağlamıştır.

İlk romanı 1921 de yayınlanır. KARA KİTAP adlı roman Türkiye’de yazılan ilk Gotik edebiyat örneği olarak kabul edilir. Kara Kitap çoğunlukla olumlu karşılanır. Ölmek üzere olan ve hasta yatağında yatan güzel, ince ruhlu, hayalperest, hassas bir genç kız olan Şadan hayata bağlı kalabilmek için son ânına kadar yaşamla ölüm, gerçekle kâbus arasında gidip gelerek ölüme direnmektedir. Halasının oğlu kambur ve cüce bir genç olan Hasan ise ona derin bir aşkla bağlıdır ve Şadan’ın hayatta kalma savaşını çaresizce izlemekte, hilkatine karşı bir isyan duymaktadır.

 Fosforlu Cevriye de onun bu duyarlıkla yarattığı İstanbul’lu bir sokak çocuğu, sokak fahişesidir. Bir yıldızdan dünyaya düştüğünü zanneden, yüreği saf ve ışıklı, ağzı bozuk ve kara sevdalı bu sokak kızı edebiyatımızın halen zihinlerde yaşayan en canlı kahramanlarındandırDenizlerin kumuyum Balıkların puluyum Aç koynunu Cevriye Ben de Allah kuluyum.

GAZETECİ VE AKTİVİST SUAT DERVİŞ

Suat Derviş ondan beklenen toplumsal cinsiyet rolüne karşı çıkar ve erkeklerin alanı olan sokağı tercih eder. Gerçekten de onun belki de en ayırt edici tarafı sokakta olması ve sokaktaki insanın sesini duyurmaya çalışmasıdır. Röportajlarıyla İstanbul’un adeta yoksulluk haritasını çıkarır. Küçük esnaftan, işçiye, hamala, çocuk işçiye, sokak çocuklarına, kadınlara, iş arayan genç kadınlara, gündelikçiye, sokakta yaşayan esrarkeşe, işsize, mağara kovuğu gibi yerde barınanlara, bekâr odalarına. Avrupa’ya muhabir olarak giden ilk kadın gazeteci, ilk basın sendikasının beş kurucusundan biri ve ilk başkanı,1970 de Devrimci Kadınlar Birliği’nin kurucularındandır. Kadın hakları, demokrasi alanlarında mücadele etmiş bir aktivisttir

ESERLERİNDEN BİR DEMET

Birçok eseri yabancı dile çevrilmiş olan Suat Derviş, romanlarında sıklıkla ölüm ve hayat, insanın ne için yaşadığı gibi konuları işledi

Katı ideolojik bir yaklaşımı olmadı. Roman kahramanlarının çoğu,toplumsal bir sınıfın temsilcileri olmakla birlikte, yaşadıkları  çelişkilerin sorunsallaştırdığı bireylerdir.

Hamit Ergüven