Neriman Hikmet

(22 Aralık 1912; İstanbul / 31 Ekim 1987; İstanbul)

Neriman Hikmet, Birinci Dünya Savaşı öncesinde dünyaya gelmiş, Hereke’de ilkokula başlarken İstanbul’un işgalini duymuş, Erenköy Kız Lisesi’nde ortaokulu okurken yaşadığı topraklarda yönetim biçimi değişmiş, yıkılan bir imparatorluktan sonra kurulan yeni devletin vatandaşı olmuş, İstanbul İstiklal Lisesi’ndeyken okuduğu-yazdığı alfabe değişmişti. Serveti Fünun Uyanış dergisine şiirlerini gönderdiğinde üniversite öğrencisi olmalıydı. On dokuz yaşında ilk şiir kitabı Konya Yolunda Tahassüsler basıldı. Üç yıl sonraysa ikinci şiir kitabı Tren yayımlanmıştı. Konya’da basılan Meram dergisinde yazılar yazdığına ve daha sonra Mevlana üzerine bir inceleme yaptığına göre Konya, onu duygusal olarak etkileyen bir şehir olmalıydı. Tren başlığında topladığı şiirleriyle demiryolları memuru olan babasının mesleğine yakın durmuştu.

Ölüm yıldönümünde Çetin Altan onun için şunları söylemiş: “Nerimancık, ancak bizim yaştaki meslektaşların anlayabileceği, gölgeli gülücüğünün şifresini çözen bir nükteyle, Cumhuriyet’in altmış dördüncü yıldönümü bayramında öldü. O, Cumhuriyet’in ilk kadın kalemlerindendi. Ama ne Cumhuriyet bunun tadına vardı, ne de onun kendi tadına varmasına yardımcı oldu. Arkasında kalmış bir dostu olarak, gelecek kuşaklar adına, kendisinden özür dilemenin öncülüğünü yapmak, yine bize düşüyor. Neriman Hikmet, bu toplum senin gibi kadınlar da yetiştirebildiği için, mutluluğa layıktır.”

Gölgeli gülücüklü Neriman Hikmet’in yirmi sekiz yaşındaki halini, Nevzat Sudi yazdığı Küllük Anıları’nda detaylı hatırlayacaktı. Dar omuzlu, küçük yüzlü, mavi gözlü, çelimsiz, albenisiz, sessiz duruşlu, üzgün, boynu bükük genç kızken, konuşmaya başladığı an kesin tavırlı, yargısı düzgün, ilginç eleştirilerde bulunan, gittikçe dirileşen ve güzelleşen çekici kişilikte biri oluyordu.

Benim bakışımla bunun yorumunu şöyle olabilir. Çünkü üniversite yıllarında ve sonrasında şiirleri yanında gazetelerde insanların dişiyle tırnağıyla tutunmaya çalıştığı hayatı yazıyordu.

23 Temmuz 1941 Vatan gazetesinde Neriman Hikmet Yazısı

1941 yılında dönemin iktidarı tarafından kapatılan Yeni Edebiyat dergisinin yazı işleri sorumlusu olarak Neriman Hikmet görünür. Türkiye Komünist Partili Reşat Suat Baraner ve Suat Derviş İstanbul’a döndükten sonra Yeni Edebiyat dergisini çıkarma hazırlığına girişirler. Yeni Edebiyat, 5 Ekim 1940’dan itibaren on beş günde bir yayımlanmaya başlar, Türkiye’nin ilk sosyalist, toplumcu – gerçekçi edebiyat dergisi olarak tanınır. Orhan Kemal, Attila İlhan, A. Kadir, Hasan İzzettin Dinamo gibi yazar ve şairleri buluşturan derginin ömrü yirmi altı sayıyla bir yılda tamamlanır. 40’lı yılların balyoz misali baskısı her alanda varlığını sürdürmektedir.

Bir süre tutuklandıktan sonra gazeteciliğe dönen Neriman Hikmet’in Suat Derviş’le dostluğu da varlığını hep sürdürür. Avrupa’dan gönderilen sayfalar dolusu mektupların adresi Neriman Hikmet’tir. 1970 yılında Türkiye Devrimci Kadınlar Derneği’nin kuruluşunda birliktedirler. İki yıl sonra Suat Derviş’in ölümünün ardından onun hakkında yazanlardan biri de odur.

Tek romanı olan Köyün Dulları’nı 1944 yılında yazar, gazetecilik ve politik gerçeklik konusunda ilginç başlık taşıyan denemeleri Gazetelerin Yazmadığı Partilerin Konuşmadığı Hakikatlar bugünü ve dünü karşılaştırma açısından dikkat çekici görünmektedir. Ankara Kabristanlarında Açan Güller emekli olmadan önce yazdığı söyleşi kitabıdır. Son kitabıysa Mevlana üzerine bir inceleme olduğuna göre yazdığı türler kadar konuların farklılığı da dikkat çekicidir.

Yakın geçmişin kadın hareketi içinde olan, kadın şairi ve gazetecisi Neriman Hikmet’in kitapları yeniden basılmalı diye düşünüyorum. Bizim ve geleceğin kadınları onu okumalı. Çetin Altan Cumhuriyet Bayramı’nda öldüğünü yazmıştı. Toprağa verildiği tarih olduğunu zannettiğim 31 Ekim’de direnen hayatını hiç unutmadan onu ülkemin kadınlarıyla birlikte yaşatmak arzumu paylaşarak anısı önünde sevgiyle ve saygıyla eğiliyorum.